Saturday, October 5, 2013

[ΤΑΙΝΙΕΣ] The Conjuring (Το Κάλεσμα) - Κριτική

Το The Conjuring (ελληνιστί "Το Κάλεσμα") είναι η πιο πρόσφατη ταινία τρόμου από τον James Wan, σκηνοθέτη του πρώτου SAW. Η ταινία βγήκε στις αίθουσες στις ΗΠΑ κάποια στιγμή τον Ιούλιο, αλλά προβάλλεται τώρα στο Ελλαδιστάν.



Είχα κάθε λόγο να το μισήσω πριν καν το δω. Ο τίτλος του είναι τόσο "φτιαχτός" που θα μπορούσε κάλλιστα να αντικατασταθεί με "Το Στοίχειωμα", "Η Κατάληψη" ή πολύ απλούστερα "Φτιάξαμε άλλη μια ταινία εξορκισμού!" Μεταξύ αυτού και της περίληψης της πλοκής, ήμουν σίγουρος ότι θα υπέφερα άλλη μια βαρετή, φτηνή προσπάθεια με φαντάσματα να κολλάνε στην κάμερα από το πουθενά και τη μουσική να μου τρυπάει τα τύμπανα για να με πείσει ότι ήρθε η ώρα να τρομάξω.

Μπήκα με τις χειρότερες των διαθέσεων (και προ-διαθέσεων) απέναντι στην ταινία και μονάχα επειδή η κοπέλα μου (που βλέπει αποκλειστικά και μόνο ταινίες τρόμου αντί για ρομεντί όπως όλα τα φυσιολογικά κορίτσια) με ανάγκασε.

Τελικά, όμως, μ' άρεσε. Δε το λάτρεψα, αλλά το βρήκα πολύ καλό.

Το The Conjuring είναι κλασσική ιστορίας στοιχειώματος. Μια αμερικάνικη οικογένεια, οι Περρόν, μετακομίζει σε ένα παλιό σπίτι και παρατηρεί περίεργα φαινόμενα. Όταν τα φαινόμενα αυτά αρχιζουν να απειλούν τη σωματική ακεραιότητά τους, οι Περρόν στρέφονται για βοήθεια στους Εντ και Λωραίην Γουόρρεν, δύο επαγγελματίες ερευνητές του παραφυσικού.

Η ιστορία είναι βασισμένη, λέει, σε αληθινά γεγονότα. Αν αυτό είναι κάτι που σας τραβάει τον προσοχή συγχαρητήρια, αλλά είναι κάτι που συνήθως απωθεί εμένα. Κατά την εμπειρία μου, οι ιστορίες "βασισμένες" ή και απλώς "εμπνευσμένες από αληθινά γεγονότα" αποτελούν την εύκολη λύση για ατάλαντους συγγραφείς ή για κινηματογραφικά στούντιο που χρησιμοποιούν την ιδέα για εύκολο χρήμα στις πλάτες ενός παντελώς (και πολύ συχνά εθελοντικά) ηλίθιου κοινού.

Ειδικά σε τέτοιου τύπου ιστορίες με βάση το υπερ/παραφυσικό, το τι είναι "αληθινό γεγονός" είναι πολύ σχετικό. Δεν υπάρχουν ντοκουμέντα, δεν είναι ιστορικά γεγονότα, υπάρχουν οι μαρτυρίες κάποιων τυπάκων που για μας τους σκεπτικούς και λογικούς μάλλον είναι τουλάχιστον ανακριβείς (αν όχι τελείως ψέμματα).

Οι Εντ και Λωραίην Γουόρρεν είναι αληθινοί παραφυσικοί ερευνητές με δράση δεκαετιών, η δε Λωραίην υποστηρίζει πως είναι "ευαίσθητη" στην παρουσία φαντασμάτων, δαιμόνων και λοιπών υπερφυσικών παρουσιών. Ο Εντ μας άφησε χρόνους περί το 2006, ενώ η 86αχρονη Λωραίην πλέον έχει αποσυρθεί και περιμένει την ημέρα που ο μέγας ταλαντούχος και αξιαγάπητος ψυχάκιας Dan Acroyd θα της ζητήσει επιτέλους τη συμβολή της στο σενάριο του Ghostbuster 3. Οι Εντ και Λωραίην ήταν από τους πιο γνωστούς στον τομέα τους στις ΗΠΑ, με γνωστότερη υπόθεσή τους το στοίχειωμα του Amityville (το οποίο επίσης γυρίστηκε σε ταινία το 1979 με πρωταγωνίστρια την τότε-Λόις Λέην, Μαργκώ Κίντερ).

Έλα όμως που και για τους σκεπτικιστές, αλλά και σύμφωνα με πολλούς που ασχολούνται με τον χώρο του παραφυσικού το ζευγάρι ήταν απλώς δύο πολύ επιτυχημένοι τσαρλατάνοι.

Το πρόβλημά μου με όλες τις ταίνιες τρόμου είναι ότι απλώς όλη η κατηγορία με αφήνει τελείως αδιάφορο στην ουσία της. Όντας gamer, όπως και να το κάνεις, ο διαδραστικός τρόμος θα είναι πάντα πιο αποτελεσμάτικός από τον προκατασκευασμένο. Παιχνίδια όπως το Silent Hill με έχουν τρομάξει σε σημείο που το αίσθημα του τρόμου (με υπερφυσικά θέματα, τουλάχιστον) δε με αγγίζει πλέον.

Παρόλα αυτά, μια καλή ταινία τρόμου μπορεί να με διασκεδάσει και ευτυχώς όλη η κατηγορία άφησε πίσω το χάλι της περασμένης δεκαετίες με του πρόσκαιρους τηλεοπτικούς σταρ της που πρωταγωνιστούσαν σε τρίτης διαλογής slasher και όλο αυτό το torture porn με κάτι Hostel και τα σχετικά (συμπεριλαμβανομένων και των συνεχειών SAW, δημιουργίας του σκηνοθέτη του ίδιου του The Conjuring). Τώρα πια υπάρχουν ταινίες τρόμου που είναι γυρισμένες πρώτα ως ταινίες, μετά ώς προσπάθειες να τρομάξουν.

Το The Conjuring αποτελεί μια απ' αυτές τις μικρές επιτυχίες της κατηγορίας ταινιών τρόμου. Η πλοκή του είναι καθόλα βασική χωρίς την παραμικρή έκπληξη και δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν υπάρχει και καμμιά σοβαρή προσπάθεια εξερεύνησης και ανάπτυξης των χαρακτήρων.




Η διαφορά σε σχέση με πολλές άλλες παρόμοιες ταινίες είναι ότι οι Περρόν έχουν τη μερίδα του λέοντος σχετικά με την ώρα μπροστά στην κάμερα, αλλά δεν είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες. Οι πρωταγωνιστές είναι ο Εντ και η Λωρέην, ενώ όλοι οι άλλοι είναι τα πιόνια στο επιτραπέζιο παιχνίδι του στοιχειώματος.

Ο χρόνος που δίνεται στους δυο χαρακτήρες όμως δεν είναι αρκετός και μάλιστα δείχνει εκτός τόνου και θέματος συγκριτικά με την υπόλοιπη ταινία, ενώ κάποια στιγμή η ιστορία τους φεύγει τελείως και γυρνάει στην κούκλα από το πόστερ της ταινίας, η οποία αποτελεί ένα "μέσο" που χρησιμοποιούν -λέει- δαίμονες για να περάσουν και να καταλάβουν ανθρώπους.

Ίσως ο λόγος που όλο αυτό υπάρχει μέσα στην ταινία να είναι για λόγους αυθεντικότητας στις μαρτυρίες των Περρόν και των Γουόρεν από το συμβάν, αλλά μέσα στην ιστορία δε δουλεύει καθόλου και απλώς αποσπά την προσοχή από την κυρίως πλοκή.

O λίγος χρόνος που αφιερώνεται στους χαρακτήρες δεν είναι προβληματικός γιατί είναι λίγος, αλλά στην προκειμένη περίπτωση επειδή υπάρχει. Είναι αλήθεια πως η ανάπτυξη χαρακτήρων είναι επικερδής στα πλαίσια μιας ιστορίας, αφού βοηθά το κοινό να μάθει και να νοιώσει συμπάθεια και εμπάθεια προς αυτούς όταν αρχίσουν τα δεινά που τους βασανίζουν.

Αλλά το πρόσφατο και πολύ (για διαφορετικούς λόγους) καλό ριμέικ του Evil Dead μου θύμισε κάτι πού είχα ξεχάσει όταν περνούσα τη "σνομπ/douchbag-σινεφιλ/κρύβω-έναν-μικρό-αδικημένο-ανεκτίμητο-συγγραφέα-μέσα-μου" φάση: μερικές φορές είναι δεκτό οι χαρακτήρες να έρχονται δεύτεροι στην ατμόσφαιρα και στο θέαμα. συχνά είναι και προτιμότερο, όπως σ' αυτή την περίπτωση, καθώς οι Περρόν είναι μια τελείως τυπική, κατά τ' άλλα ασήμαντη οικογένεια, η οποία είναι και καθόλα ανίσχυρη απέναντι στο κακό που την κυνηγά χωρίς τη βοήθεια των επαγγελματιών "κυνηγών φαντασμάτων". Σχηματίζεται έτσι στον θεατή η ψευδαίσθηση πως η ίδια κατάσταση θα μπορούσε να συμβεί στον καθέναν και ούτε και ίδιος είναι ασφαλής από την άγνωστη απειλή.



Κατά πόσο βέβαια τα παραπάνω "δουλεύουν" σε μια ιστορία εξαρτάται από τον σκηνοθέτη της και ευτυχώς ο James Wan φαίνεται αποφασισμένος να παραδώσει μια σωστά δομημένη και πραγματικά τρομακτική εμπειρία.

Ο τρόπος που σκηνοθετεί και τοποθετεί τις σκηνές τρόμου στην ιστορία είναι άκρως αποτελεσματικός. Το πρώτο μισό της είναι αργό και αφιερωμένο στο χτίσιμο της απαραίτητης έντασης. Αν και η ταινία παραδέχεται την ύπαρξη κάποιας υπερφυσικής παρουσίας στο σπίτι σχεδόν από την αρχή, αυτή η δύναμη ποτέ δεν παίρνει δική της μορφής. Στο σημαντικό πρώτο μισό είναι σχεδόν αόρατη, ενώ και στην υπόλοιπη ταινία παρουσιάζεται μέσα από τα ανθρώπινα πρόσωπα άλλων χαρακτήρων.

Ακόμα και όταν έρχεται η ώρα να συλλεχθούν στοιχεία για τα κίνητρα αυτού του αόρατου κακού, με τις απαραίτητες τρομακτικές σκηνές, αυτό γίνεται μέσω άλλων θυμάτων του, ηχών παγιδευμένων μέσα στο σπίτι που προϊδεάζουν θεατή και πρωταγωνιστές για τη φαινομενικά αναπόφευκτη μοίρα των Περρόν.



Τα λεγόμενα "jump-scares" και οι δυνατή μουσική ανάλογα με την ένταση υπάρχουν, αλλά είναι σωστά κρυμμένα μέσα στην εξέλιξη της ταινίας, έτσι ώστε να μην είναι ούτε προβλέψιμα αλλά ούτε και υπερβολικά.

Εκεί που με έχασε παντελώς η ταινία ως θεατή ήταν στην τρίτη πράξη και κυρίως στην κορύφωση της ιστορίας, η οποία περιλαμβάνει -τι άλλο- έναν εξορκισμό. Ο τόνος αλλάζει, η ένταση έχει πλέον χαθεί και βλέπουμε μονάχα τα γνωστά κινηματογραφικά τρικ, την ιστορία να κολυμπάει σε χριστιανική δυσειδεμονία (υπάρχει νωρίτερα σκηνή που ο Εντ "την λέει" κανονικά και με το νόμο στον μπαμπά Περρόν επειδή δεν είναι άνθρωπος της εκκλησίας") και βεβαίως πολλά λατινικά, κραυγές και ειδικά εφέ.

Παρά τα παραπάνω, ειλικρινά εκτίμησα το The Conjuring. Δεν μπορώ να παραδεχτώ πως με τρόμαξε, αλλά με έβαλε στην ατμόσφαιρά του και δε με άφησε να ξεχαστώ ούτε λεπτό. Με καλή φωτογραφία, καλοσκηνοθετημένες τρομακτικες στιγμές και σκηνές, πρακτικά εφέ αντί CGI και ένα πολύ καλό καστ, κατέληξε να είναι ένα καλό άουτσάιντερ για τις καλύτερες ταινίες τρόμου της δεκαετίας, αυτής και της προηγούμενης. Δείτε το, κατα προτίμηση με παρέα γιατι είναι άδικο να είμαι το μοναδικό θύμα απροσδόκητης τσιρίδας μέσα στο ανυποψίαστο τύμπανο μου (σ' ευχαριστώ μωρό μου).


Παραγωγής ΗΠΑ, Διάρκειας 112', Σκηνοθέτης: Τζέημς Γουόν, Συγγραφείς: Τσάντ & Κάρεϋ Έηζ, Πρωταγωνιστουν: Πάτρικ Γουίλσον, Βήρα Φαρμίγκα, Ρον Λίβινγκστον, Λίλυ Τέηλορ